Ocena ordynacji i realizacji recept na leki psychotropowe

Program oceny zależności i trendów w ordynacji i realizacji recept na leki psychotropowe (nasenne, przeciwlękowe, uspokajające) na terenie województwa małopolskiego

Wprowadzenie

W ostatnich latach w Polsce nastąpił wzrost konsumpcji leków psychotropowych (wydawanych z apteki wyłącznie na podstawie recepty lekarskiej). Jednocześnie odnotowano zwiększenie odsetka chorych leczonych z powodu ich nadużywania. Pomimo, że w/w leki są stosowane praktycznie w każdej grupie wiekowej – brakuje danych pozwalających na analizę tego zjawiska. Badacze zwracają uwagę, że w/w leki zaczynają stanowić remedium na polepszenie funkcjonowania w stresującej codzienności. Fachowcy podkreślają konieczność zastosowania w omawianym przypadku psychoterapii, przy zarezerwowaniu leków dla ściśle określonych jednostek chorobowych, na wyznaczony czas terapii, która ma być dokładnie monitorowana. W ostatnich latach pojawiły się zalecenia rezygnacji z benzodiazepin (np. w terapii nerwic) na rzecz leków przeciwdepresyjnych zawierających komponentę przeciwlękową. Grupą pacjentów szczególnie zagrożoną nadmiernym, bądź nieprawidłowym stosowaniem leków psychotropowych są osoby powyżej 65 rż. Problemowe używanie w/w leków przez osoby starsze jest równie często celowe, jak niezamierzone; zainicjowane niewłaściwym zażyciem lub nieodpowiednim zastosowaniem (np. pożyczeniem) leku, błędami w terapii. W ten sposób stan okresowego używania tych leków może przerodzić się w nadużywanie. Kolejną kwestią jest stosowanie leków psychotropowych bez wskazań lekarskich przez młodzież. Międzynarodowe badania wykazały, że polskie nastolatki są w „czołówce” nieletnich stosujących te leki w celach nie-medycznych. Z uwagi na powyższe, eksperci badający problematykę niewłaściwego stosowania leków psychotropowych podkreślają konieczność poddania populacji osób stosujących środki psychoaktywne (wydawane na receptę lekarską) obserwacji. Jako punkty sugerowane są miejsca kontaktu pacjentów ze służbami medycznymi np. przychodnie i apteki.

Cel badania naukowego

Analiza trendów i zależności w ordynacji i realizacji recept na leki psychotropowe: nasenne, przeciwlękowe, uspokajające na terenie województwa małopolskiego.

Metoda/schemat badania naukowego

Na żadnym z etapów prowadzonego badania nie będą zbierane dane pacjentów, lekarzy wypisujących recepty ani farmaceutów realizujących recepty umożliwiające ich identyfikację, jak również nie będą zbierane dane umożliwiające identyfikację aptek lub innych placówek w których przeprowadzana będzie analiza – gwarantowana jest pełna anonimowość.

W aptekach na terenie Krakowa i mniejszych miejscowości zbierane będą dane dotyczące realizacji recept na leki nierefundowane psychotropowe. Obecny w aptece badacz dokonywać będzie przeglądu recept na w/w leki odnotowując, oddzielnie dla każdej recepty, informacje dotyczące:

  1. Przepisanego leku: handlowa nazwa preparatu, międzynarodowa nazwa leku, dawka, dawkowanie, ilość przepisanego leku,
  2. Pacjenta: płeć i (o ile istnieje taka możliwość), wiek pacjenta, recepta pro auctore / pro familia/pro medico (jeśli dotyczy),
  3. Lekarza; lekarz/ lekarz specjalista – jakiej specjalności/ tytuł naukowy, rodzaj placówki opieki zdrowotnej z której pochodzi recepta – szpital/przychodnia/SOR.

Analizą objęte zostaną recepty w rocznych/ kwartalnych/miesięcznych interwałach czasowych.

Spodziewane rezultaty – przydatność

Analiza pozyskanych danych dostarczy brakujących informacji w obszarze związanym ze stosowaniem leków nasennych, przeciwlękowych, uspakajających. Wyniki pozwolą na poznanie trendów i zależności dotyczących ordynacji i sprzedaży leków psychotropowych na terenie województwa małopolskiego, umożliwią również poznanie rocznej dynamiki sprzedaży w/w leków.

Wykazane zostaną zależności, które powinny stać się przedmiotem pogłębionej analizy (np. wskazania do stosowania benzodiazepin, stosowanie konkretnych preparatów u osób w określonym przedziale wiekowym, czas trwania terapii, duplikacja leków psychotropowych). Dodatkowo analiza pozwoli na identyfikację grup pacjentów którzy z uwagi na stosowane preparaty powinni stać się adresatami akcji profilaktyczno- edukacyjnych, uwrażliwiających ich na stosowanie leków psychoaktywnych zgodnie z ordynacją.

Udział w badaniu naukowym/ zgłoszenia/punkty edukacyjne

Udział apteki w Badaniu Naukowym polega na umożliwieniu oddelegowanemu (z Zakładu Farmacji Społecznej UJ CM w Krakowie) badaczowi wglądu (na miejscu w Aptece) w przechowywane recepty na leki psychotropowe. Badacz ten będzie posiadał własne narzędzie pracy (laptop). Przez czas gromadzenia danych zapewniony jest wgląd Kierownika Apteki i upoważnionych przez niego osób w dokumentację prowadzoną przez badacza w każdym momencie jego pracy oraz w przypadku jakichkolwiek pytań, wątpliwości kontakt z kierownikiem projektu badawczego.

Udział w badaniu umożliwia zdobycie 4 punktów edukacyjnych (kierownik apteki i magister zatrudniony w tej aptece).

Zgłoszenia i kontakt

Kierownik projektu badawczego: dr Ana Gołda
Zakład Farmacji Społecznej, Wydział Farmaceutyczny UJ CM
ul. Medyczna 9, 30-688 Kraków
tel. 12 62 05 518
e-mail: annagolda@cm-uj.krakow.pl